مدت‌های مدیدی است که نفت بعنوان شاهرگ تجاری کشور، نقش اول سناریوهای اقتصادی را به تنهایی یدک می کشد. 110 سال پیش با به قلیان افتادن نخستین قطرات طلای سیاه از دل زمین، اولین محموله بشکه‌های نفت به بازار عرضه شد تا برند نفت ایرانی را برسر زبان‌ها بیاندازد.
در آن زمان خام فروشی و استفاده مستقیم از نفت تنها دستاوردی بود که بواسطه بازنگه داشتن چاه‌های نفت می‌توانست کشور را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار دهد.
اما با پشت سرگذاشتن توسعه میادین نفتی و تلاش برای افزایش برداشت، دیگر زمان آن فرارسیده بود که نقش مکملی برای سناریوی اقتصادی و انرژی کشور تعیین شود. هر چند درحال حاضر نیز بخش عمده‌ای از صادرات کشور مربوط به نفت خام است، ولی با کشیده شدن پای گاز و مشتقات آن به بازار صادرات، موضوع خام فروشی نیز در حال مدیریت است.
ایران درحال حاضر 27 درصد از ذخایر نفتی و گازی را در سبد انرژی خود ثبت کرده که گاز به تنهایی از این میزان سهم 18 درصدی را به خود اختصاص داده است. باتوجه به این جریان می‌توان به صراحت گفت این کالای استراتژیک می‌تواند با برنامه‌ریزی درست جانشین مناسبی برای نفت تلقی شود، که البته در داخل کشور این تحول کاملاً صورت پذیرفته است.
باتوجه به اینکه از میان 42 میدان گازی سهم عظیمی از گاز کشور در مرز آبی ایران و قطر ماوا گزیده است، شرایط را برای پیشروی در تولید و برداشت کمی دشوار می‌کند، که این مهم و برداشت از مخزن مشترک نیز در سال‌های اخیر با توسعه پارس جنوبی به نفع ایران در حال انجام است.
پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان بعنوان چشم صنعت گاز از دیرباز جایگاه خاصی برای مدیران و مسئولان داشته است تا با متمرکز شدن به روی آن بتوانند هرچه سریعتر عقب ماندگی در برداشت گاز را نسبت به قطر جبران کنند و در عین حال فازهای نیمه کاره‌ای که در دهکده انرژی به حال خود رها شده بودند را سر وسامان ببخشند.
این امر از سه حیث اهمیت داشت؛ نخست آنکه دریچه تازه‌ای از صادرات به روی کشور باز و منافع اقتصادی مناسبی عاید کشور می‌شد، دوم آنکه به لحاظ سوخت‌رسانی دیگر نیازی به واردات گاز نبود و کشور چه در مصرف صنایع و چه در مصارف خانگی به خودکفایی صفر می‌رسید و دیگر آنکه قدرت ایران در منطقه دو چندان می‌شد.
این امر به مثابه یک تیر و چند نشان را هدف گرفتن است؛ بویژه آنکه در منطقه، ایران با تولید بیشتر می‌تواند با در نظر گرفتن اینکه سایر رقبا را اعم از عربستان، قطر و امارات که به ترتیب با داشتن سهم 4،13 و 3 درصدی از گاز در سطح جهانی، پشت سر خود بگذارد و با سبقت گرفتن از آن‌ها برسکوی نخست منطقه بایستد.
از همین روی می‌توان گفت سهم ایران و خیز برای برداشت و تولید از ذخایر گازی می‌تواند در حکم یک برگ برنده تمام عیار کشور را در کیش و مات کردن رقبای گازی خود پیش بیاندازد.
این امر در شرایط حساس کنونی و رفتار مغرضانه آمریکا که شمشیرخود را از رو برای ایران بسته است می‌تواند تکیه‌گاه مناسبی برای دیپلماسی تجاری کشور تلقی شود.
هدف از این جریان کاهش صادرات نفت ایران در بازار است اما باید دید این حربه در مقابل صادرات گاز که روز به روز بیشتر قد می کشد و توسعه پیدا می کند، نیز جواب خواهد داد؟ آیا مشتریان گازی نیز حاضر به چشم پوشیدن از معامله با ایران هستند؟ درحال حاضر تجارت گازی کشور با تکیه بر فعالیت‌هایی که در پارس جنوبی صورت گرفته در سراشیبی تولید ایستاده است، فازهای 24 گانه پایتخت انرژی ایران در حال تکمیل شدن هستند و تنها 5 فاز باقی مانده که تا پایان امسال با به بهره‌برداری رسیدنشان تولیدات مجتمع گاز پارس جنوبی نقش مهمی در سیاست‌های اقتصادی، ارزی، اجتماعی کشور خواهد داشت.
فازهای 13 ،22تا24 از جمله فازهای باقی مانده در پارس جنوبی هستند که تا پایان امسال تکمیل خواهند شد و تنها تکمیل پالایشگاه فاز 14 به سال آینده موکول شده است.
بر این اساس و با توجه به افزایش تولید محصولاتی چون گاز طبیعی، پروپان، بوتان، اتان، میعانات گازی و گوکرد در پالایشگاه‌های پارس جنوبی پیش‌بینی می شود که برای سال 97، میزان تولید در پالایشگاه‌ها در راستای تکمیل فازهای مذکور، رشد چشمگیر فراورش گاز و محصولات را تجربه کند.
با ترسیم نمودار تولید و فراورش گاز با توسل به ارقام تولید سال‌های گذشته در پارس جنوبی می‌توان نتیجه گرفت این سیر صعودی در سال‌های آتی سرعت بیشتری پیدا خواهد کرد.
با محقق شدن این جریان می‌توان امید داشت ایران با متوسل شدن به توسعه روز افزون صنعت گاز، رشد تولید و برداشت بویژه از پارس جنوبی و بالا کشیدن فتیله صادرات در میعانات گازی و ... مچ رقبای دیرینه خود همانند عربستان و امارات که با متوسل شدن به رشد تولیدات نفتی خود سعی در رقابت با ایران از بازار دارند را به زمین بزند و قدرت خود را در منطقه تثبیت کند؛ چراکه این کشورها با توجه به سهم اندکشان از گاز نسبت به ایران تولیدشان در حد صادرات نیست و محلی برای عرض اندام ندارند.
(شنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۷)
۱۵:۴۹