برداشت گاز از عظیم‌ترین منابع گازی جهان، شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی را بر آن داشت تا مأموریت خود را بر مبنای ارزش‌آفرینی حداکثری از منابع گازی منطقه از طریق پالایش گاز پایدار گاز طبیعی و تولید محصولات جانبی همراه با توسعه خدمات فنی دانش‌محور، قرار دهد و بخش عمده‌ای از نیاز مصرف‌کنندگان داخلی در بخش‌های صنعتی، کشاورزی، تجاری و خانگی را تأمین نماید.
در این سال‌ها مسیر تعالی مجتمع از رویکرد تولید محور و مشتری‌گرا و تمرکز بر خواسته‌های آن فراتر رفته و در راستای مسئولیت‌پذیری در حوزه اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گام‌های برجسته‌ای برداشته است. یکی از واحدهای درگیر در مجتمع گاز پارس جنوبی برای تحقق این اهداف واحد HSE است که در همین راستا به سراغ دکتر نجومی رئیس این واحد رفتیم و در این باره با وی به گفت‌وگو نشستیم.
آقای دکتر با توجه به اهمیت موضوع محیط زیست مجتمع گاز پارس جنوبی چه برنامه‌هایی برای کاهش اثرات زیست محیطی تولید گاز در منطقه عسلویه دارد؟
همانطور که می‌دانید از بدو بهره‌برداری پالایشگاه‌های گاز پارس جنوبی کاهش اثرات منفی بر محیط زیست در کنار سایر فعالیت‌ها در اولویت بوده است و به فراخور ظرفیت‌های موجود گام‌های ارزنده‌ای برداشته شده است.
شناسایی حوزه‌های تأثیرپذیر از شرایط عملیاتی و پایش مناطق آسیب‌پذیر و ارائه راهکارهای کنترلی در راستای کاهش اثرات منفی حاکی از پیشگام بودن این شرکت در مبحث تولید پایدار می باشد.
کاهش مشعل‌سوزی، بهبود واحدهای بازیابی گوگرد، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، حذف چاله‌های سوزان در پالایشگاه‌های سوم تا پنجم و برنامه‌ریزی به منظور حذف در پالایشگاه دوم، بهبود عملکرد سیستم‌های تصفیه فاضلاب، مدیریت بهینه پسماندهای صنعتی، ارتقای سطح آموزشی و فرهنگ محیط زیستی و افزایش سطح فضای سبز، از اهم برنامه‌های مجتمع در صیانت از عرصه‌های طبیعی و گردن نهادن به تعهدات ملی و بین‌المللی در اجرای الزامات است در همین راستا در سال‌های اخیر چند شاخص برای پایش و بهبود مسائل زیست محیطی در پالایشگاه تعریف شده است.
این شاخص‌ها شامل چه مواردی هستند؟
پنج شاخص‌های استراتژیک مجتمع در حوزه محیط زیست، شاخص فلرینگ، شاخص انتشار دی اکسید گوگرد، شاخص انتشار گازهای گلخانه‌ای، شاخص پسماند صفر و شاخص بار آلی پساب هستند.
در زمینه کاهش مشعل‌سوزی در سالیان اخیر با توجه به برنامه‌هایی که عنوان کردید، چه شرایطی بر مجتمع حاکم شده است؟
شاخص مشعل‌سوزی به عنوان یکی از شاخص‌های استراتژیک مجتمع جهت پایش نرخ گازهای ارسالی به فلر است که با شاخص‌های جهانی مورد قیاس قرار می‌گیرد.
کاهش مشعل‌سوزی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای مجتمع در برداشت پایدار از منابع می‌باشد، به‌نحوی که با همت کارکنان پالایشگاه‌های اول تا پنجم مجتمع، میزان مشعل‌سوزی با اجرای پروژه‌ها و اقدامات اصلاحی به شدت کاهش یافته است. یقینن بعد از تحویل و تحول پالایشگاه نهم با همت و تلاش کارکنان و مدیران آن پالایشگاه برنامه ریزی جهت کاهش میزان فلرینگ در آن پالایشگاه نیز در دستور کار قرار دارد.
این نرخ در پالایشگاه‌های اول تا پنجم 2900 میلیون استاندارد متر مکعب در سال 1387 به میزان 404 میلیون استاندارد متر مکعب در سال 1395 کاهش یافته است و در 6 ماه ابتدایی سال جاری میزان مشعل سوزی حدود 249 میلیون متر مکعب بوده است. این میزان مشعل‌سوزی از ابتدای سال تا به حال در شرایطی رخ داده که در همه پالایشگاه‌ها فرآیند تعمیرات اساسی برنامه ریزی شده بود.
این وضعیت در مورد انتشار سایر آلاینده‌ها به هوا چگونه بوده است؟
واحد حفاظت محیط زیست مجتمع از سال 1382 تاکنون به اندازه‌گیری آلاینده‌های هوای محیط اقدام نموده است و همگام با توسعه مناطق عملیاتی، تعداد محل‌های نمونه‌برداری به 28 ایستگاه در کلیه مناطق صنعتی و غیر صنعتی وحتی روستاهای نخل تقی و عسلویه نیز قرار داده شده است و این مهم افزایش یافته است.
برداشت نمونه به روش غیرفعال و با قراردادن جاذب آلاینده در محیط انجام می‌پذیرد. پارامترهای مورد پایش شامل بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، پارازایلین، متازایلین، ارتوزایلین تحت نام BTX، دی‌اکسید گوگرد، SO2، دی‌اکسید نیتروژن، NO2، سولفید دی‌هیدروژن، H2S، آمونیاک NH3، است و نتایج اندازه‌گیری در اتخاذ تصمیمات مدیریتی و تعیین اهداف در راستای کاهش آلاینده‌ها از منابع آلاینده همچنین اعلام وضعیت آلودگی هوا و روند تغییرات آن طی سال‌های گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آمار این بخش چگونه است؟
در همین راستا در بحث کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای CO2، انتشار گاز دی‌اکسید کربن مجتمع ( پالایشگاه‌های اول تا پنجم) در سال 1395 نسبت به سال 1393 به میزان 46 درصد کاهش یافته است.
بهبود واحدهای بازیابی گوگرد از دیگر اهداف محیط زیستی مجتمع است که منجر به کاهش انتشار اکسیدهای گوگرد به محیط می‌شود. به‌نحوی که میزان انتشار گاز دی‌اکسید گوگرد (SO2) مجتمع پالایشگاه اول تا پنجم در سال 95 نسبت به سال 93 به میزان 21.4 درصد کاهش یافته است.
مجتمع گاز پارس جنوبی در راستای احیای محیط زیست منطقه چه گام‌هایی برداشته است؟
از دیگر اقدامات چشم‌گیر مجتمع در زمینه کاهش آلودگی هوا، طرح احیای جنگل‌های حرا است که از ابتدای سال 90 تاکنون به همت و پشتکار همکاران مجتمع پارس جنوبی، اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر و شهرستان عسلویه و مردم بومی منطقه تعداد 109 هزار اصله نهال حرا در مساحتی بالغ بر 38 هکتار از مناطق جزر و مدی پارک ملی دریایی نایبند و سواحل بوشهر و دلوار کاشته شده است.
گویای این حرکت عظیم افتخار دریافت عنوان «حامی حرا» از اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر است. شایان ذکر است با توسعه جنگل‌های حرا و افزایش فضای سبز در پالایشگاه‌ها درصد فضای سبز پالایشگاه‌های اول تا پنجم مجتمع از 3.12 درصد در سال 1390 به 11.98 درصد در انتهای سال 1395 افزایش یافته است.
اقدامات مجتمع برای حفظ حیات دریا و افزایش راندمان پساب‌ها چگونه بوده است؟
حفظ حیات اکوسیستم آبی به‌عنوان میراث ماندگار برای آیندگان و بهره‌مندی از مواهب الهی، یکی از وظایف خطیر در مبحث مسئولیت‌های اجتماعی است. در همین راستا استمرار در بهبود سیستم‌های تصفیه پساب به‌منظور کاهش اثرات منفی بر محیط زیست در قالب اجرای پروژه‌ها و اقدامات اصلاحی در دستور کار واحدهای مهندسی قرار داده گرفته است.
این موضوع یکی از اهداف اساسی مجتمع به شمار می‌آید و در این راستا شاخص COD به‌عنوان یکی از شاخص‌های استراتژیک مجتمع عملکرد پالایشگاه‌ها را مورد پایش قرار می‌دهد. به‌نحوی که میانگین COD مجتمع پالایشگاه‌های اول تا پنجم در سال 1395 نسبت به سال 1393 به میزان حدود 50 درصد کاهش یافته است.
بخش دیگری از مسئولیت‌های این واحد مدیریت بهینه جریان مواد و انرژی است، آیا در این بخش فعالیتی صورت گرفته است؟
یکی از دغدغه‌های مجتمع در زمینه اجرای الزامات در زمینه مدیریت بهینه پسماندهای صنعتی به‌منظور جلوگیری از آلودگی خاک، منابع آب‌های زیرزمینی و هوا است.
در حال حاضر تلاش مضاعف واحد محیط زیست مستقر در پالایشگاه‌ها و ستاد مجتمع در زمینه نظارت بر اجرای الزامات قانونی اقدامات ارزنده‌ای را موجب شده که از اهم آن می‌توان به استقرار سیستم نرم‌افزار مدیریت پسماند در پالایشگاه‌ها از سال 1392 اشاره نمود که با همت واحد فناوری اطلاعات و ارتباط مجتمع، تسهیل در امر شناسایی، طبقه‌بندی، کدگذاری و تسریع در ردیابی مدیریت پسماند تا مرحله تحویل به مبادی مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست را به همراه داشته است در راستای بهبود مستمر در فرآیند مدیریت بهینه جریان مواد و انرژی پنجمین شاخص استراتژیک مجتمع، با نام شاخص پسماند صفر تأیید شد که هدف آن ایجاد و رویه‌های مبتنی بر بهبود مستمر و حذف و یا کاهش پسماند از مبدأ در سطح پالایشگاه‌ها است.
و اینک در سال اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل، تلاش در جهت خودکفایی حداکثری، حمایت از طرح‌ها و ایده‌های برگزیده، برآورده نمودن تعهدات با ملاحظات شرایط منطقه‌ای رسالت این مجتمع عظیم در دستیابی به اهداف تولید پایدار را دو چندان می‌نماید.
مجتمع گاز پارس جنوبی